مبانی BIM در مدیریت تسهیلات
هدف از طراحی و ساخت پروژه، استفاده و بهره‌برداری از آن است. علاوه بر این، دوره بهره‌برداری بسیار بیشتر از دو مرحله قبل طول می کشد. ممکن است فعالیت‌ها شدت کمتری داشته باشند، با این حال، اطلاعات تولیدی در طول مراحل قبلی پروژه در مرحله بهره‌برداری مفید خواهند بود. بهره‌برداری مرحله‌ای از چرخه عمر پروژه است که از اجرای BIM سود زیادی به دست می‌آورد. در این مقاله، به تعریف این مرحله و اینکه از چه راه‌هایی BIM در مدیریت تسهیلات کمک می‌کند، آشنا خواهید شد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
فاز بهره‌برداری یا عملیاتی چیست؟
پس از اتمام ساخت یک ساختمان همراه با پذیرش کلیه فعالیت‌ها و آزمایش موفقیت‌آمیز کلیه سیستم‌ها، پروژه وارد فاز بهره‌برداری یا عملیاتی خود می‌شود. ساختمان (یا هر پروژه زیرساختی دیگری) مطابق با هدف مورد نظر خود بهره‌برداری می‌شود. جاده‌ها توسط ماشین‌ها، راه آهن توسط قطار، و بیمارستان‌ها برای درمان بیماران و غیره استفاده می‌شود. تمام سیستم‌های مدلسازی استفاده می‌شود ( چراغ‌های راهنمایی، تهویه و زهکشی و …)
ماهیت مرحله بهره‌برداری این است که بازرسی‌های دوره‌ای، تعمیرات و بازسازی در این مرحله انجام شود. گفته می‌شود در هر پروژه، پس از چند سال بهره‌برداری، معمولاً 10 درصد مساحت ساخت، در دست بازسازی قرار می‌گیرد. بیمارستان‌ها ممکن است عملکرد برخی اتاق‌ها را تغییر دهند، مراکز خرید ممکن است برخی از اتاق‌ها را بر حسب مستاجر دیگری تغییر دهند و جاده‌ها ممکن است نیاز به تعمیرات جزئی داشته باشند.
هزینه سالانه بهره‌برداری معمولاً به عنوان درصدی از کل هزینه ساخت پروژه پیش‌بینی می‌شود. بسته به نوع پروژه، ممکن است بین 1% در مورد آپارتمان، 2-3% برای بزرگراه‌ها و تا 6% برای بیمارستان‌ها باشد. سازه‌های عمرانی و ساختمانی برای 50-100 سال استفاده طراحی می‌شوند که هر 10-15 سال هزینه‌های عملیاتی به اوج خود می‌رسد. همانطور که می‌توانید به راحتی محاسبه کنید، مرحله طراحی و ساخت کمتر از نیمی از کل هزینه‌های متحمل شده در طول چرخه عمر پروژه را پوشش می‌دهد.
این برخلاف باور عمومی است که هزینه‌های بهره‌برداری 80 درصد کل هزینه یک پروژه است. این فقط در مورد پروژه‌های پیچیده که در آنها چندین سیستم باید همیشه عملیاتی و کارآمد باشند مثل بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها صدق می‌کند.
BIM در مدیریت تسهیلات (مرحله عملیاتی)
به طور سنتی، معمولاً اسناد تهیه شده توسط پیمانکار در قالب پرونده‌های کاغذی در پایان کار ساخت به عنوان پایه مدیریت تأسیسات استفاده می‌شود.
چنین اسنادی معمولاً شامل موارد زیر است:
- طراحی دقیق با تمام اصلاحات
- اسناد بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات
- مشخصات فنی مصالح مورد استفاده
- پروتکل‌های پذیرش جزئی و نهایی
استفاده از چنین اسنادی نسبتاً دست و پاگیر است و هر بار مجبور می‌شوید انبوهی از پرونده‌ها را بگردید تا سند مورد نظر خود را پیدا کنید.
استفاده از متدولوژی BIM در مرحله عملیاتی امکان دیجیتالی شدن کل فرآیند را فراهم می‌کند. این به نوبه خود منجر به افزایش گردش اطلاعات و همچنین به کاهش هزینه‌های مرتبط با منابع انسانی می‌شود.
یک مدل دیجیتال حاوی اطلاعات هندسی و مشخصات المان‌های اجرایی در پروژه، ابزار بسیار مفید و کارآمدی برای برنامه‌ریزی فعالیت‌های مرتبط با مدیریت، تعمیرات احتمالی، الحاقات یا تغییرات آینده است. غنی‌سازی مدل با پارامترهای اضافی و اطلاعات به روز، مفید بودن آن را برای دهه‌های آینده طولانی خواهد کرد.
تعریف الزامات اطلاعاتی برای مدل عملیاتی
از منظر BIM در مدیریت تسهیلات، تعریف الزامات اطلاعاتی قبل از ورود به مرحله طراحی حیاتی است. کارفرما آنها را در الزامات اطلاعات دارایی (AIR) تعریف می‌کند. و طرحی را برای اجرای الزامات در BEP ارائه می‌دهد. به نظر من، مدلی که برای مرحله عملیاتی تعیین شده است باید حداقل حاوی اطلاعات زیر باشد:
- مکان سازه‌های خاص (تاسیسات، فضا، مساحت، مسافت)
- فهرست انواع المان‌های در پروژه
- ویژگی‌های المان‌ها با اطلاعات مربوط به نصب آنها (سازنده، تامین کننده، مدل، شماره سریال و غیره)
- اسناد نگهداری، بهره‌برداری و مدیریت و همچنین مشخصات فنی
به خاطر داشته باشید که اطلاعات باید به اندازه کافی برای بهبود نگهداری و بهره‌برداری معمول از تاسیسات کافی باشد، اما نه آنقدر زیاد که مدل را سنگین کند.
انتقال اطلاعات
با پایان کار ساخت، اطلاعات از یک مدل اطلاعات پروژه (PIM) به یک مدل اطلاعات دارایی (AIM) منتقل می‌شود برای مثال مالک ساختمان تعریف می‌کند که برای استفاده عملیاتی نیاز دارد به موارد زیر نیاز دارد:
- مدل‌های تمام رشته‌ها
- ویژگی‌های المان‌ها به همراه اطلاعات مربوط به سازنده و تامین کننده
- لیست تمام سیستم‌های در ساختمان
- اسناد نگهداری، عملیات و مدیریت و مشخصات فنی
- لیست تمام تست‌ها
این بدان معنی است که فقط این عناصر باید در اسناد تحویل گنجانده شوند، و همچنین نشان می‌دهد که اطلاعات زیر لازم نیست درج شوند:
- برنامه‌های کاری
- مکاتبات و یادداشت‌های جلسه
- طرح‌های لجستیکی
- نسخه‌های قبلی و تجدید نظرهای مدل
همانطور که در تصویر می‌بینید، هنگام انتقال داده‌ها از PIM به AIM، برخی از اطلاعات را حذف می‌کنید و بخش‌های دیگری را اضافه می‌کنید که ممکن است در مرحله ساخت لازم نباشد، اما مالک ساختمان برای مدیریت تسهیلات به آن نیاز دارد.
شرکتی که از ساختمان نگهداری می‌کند، محتوای اطلاعات را روی سرور داخلی خود یا فضای عملیاتی نرم‌افزاری که برای مدیریت تأسیسات استفاده می‌کند، نگه می‌دارد. دو راه اساسی برای انجام انتقال اطلاعات وجود دارد که به قابلیت‌های CDE پروژه و نوع برنامه برای مدیریت تسهیلات بستگی دارد:
ادغام مستقیم BIM با نرم افزار مدیریت تسهیلات (CAFM – Computer Aided Facility Management).
انتقال اطلاعات با استفاده از فرمت اطلاعات استاندارد، معمولاً استاندارد COBie
ادغام BIM و CAFM
نرم‌افزار رایانه‌ای برای کمک به مدیریت تسهیلات توسعه یافته است. بنابراین، مدیریت تسهیلات به کمک رایانه می‌تواند وظایف مختلفی را که هنگام مدیریت تأسیسات به وجود می‌آیند نظارت و کنترل کند. چنین وظایفی ممکن است شامل برنامه‌ریزی عملیات تعمیر و نگهداری، نگهداری اطلاعات در مورد میزان فضا، تعیین هزینه تجهیزات و مصالحی باشد که باید تغییر کنند. این مستندات ایجاد و همچنین اسناد پروژه را نگه می‌دارد.
برخی از نرم‌افزارهای CAFM را می‌توان با مدل‌های سه بعدی BIM ادغام کرد. بنابراین، شما نه تنها به اطلاعاتی در مورد اینکه هر المان چیست؟ و در کجا قرار دارد؟ دسترسی دارید. بلکه به روش انجام عملیات تعمیر و نگهداری دسترسی دارید.
مزایای ادغام مستقیم مدل BIM با نرم افزار مدیریت تسهیلات به شرح زیر است:
- بررسی بهتر اطلاعات هنگامی که سیستم‌های BIM و CAFM به یکدیگر متصل شدند، نیازی به انجام پاکسازی اطلاعات اضافی در هنگام انتقال آن نیست.
- دسترسی آسان و مستقیم به مدل‌ها و داده‌های BIM به دلیل ادغام کامل آنها.
- اطلاعات به روز در مورد تسهیلات. با حفظ مدل BIM و CAFM در طول چرخه عمر ساختمان، مالک تمام اسناد ساختمان را به عنوان پایه‌ای برای توسعه‌ی پروژه در آینده در اختیار دارد.
نکته منفی این است که برای ایجاد چنین پیوندهای مستقیمی نیاز به همکاری نزدیک از طرفین دارید. از یک طرف تامین کننده نرم افزار CAFM و از طرف دیگر سازنده نرم افزار CDE. این کار مستلزم ایجاد قوانینی برای نگاشت داده‌ها و ترجمه از دنیای ساخت به دنیای عملیات است. با این حال، اغلب به نظر می‌رسد که دو طرف به زبان‌های کاملاً متفاوت صحبت می‌کنند.
استاندارد COBie
در صورت عدم ارتباط مستقیم بین BIM و CAFM برای انتقال اطلاعات، باید از استاندارد COBie استفاده کنید. این فرمت اطلاعت باز برای جایگزینی فرآیند آشفته و ناقص انتقال اطلاعات عملیاتی ضروری جهت فعال نگه داشتن تسهیلات ابداع شد. COBie الگویی برای تمام اطلاعات مورد نیاز برای پشتیبانی از عملیات، نگهداری و مدیریت دارایی در یک ساختمان است. به دلیل فرمت ساده و در دسترسی آسان، انتقال داده‌ها از پیمانکار عمومی پروژه بسیار کارآمدتر است و ورود داده‌ها به سیستم‌های کامپیوتری مدیریت ساختمان ساده، روان و کارآمد است.
COBie فقط یک صفحه گسترده است که به جداول و نشانک‌هایی تقسیم می‌شود که مسئول بخش‌های خاصی از یک ساختمان هستند. ستون ها رنگ‌های مختلفی دارند که مقصد آنها را مشخص می‌کند.
رنگ زرد کادرهایی را که باید برای برآورده کردن حداقل نیازها پر شوند، تعیین می‌کند. بنفش نشان دهنده ارتباط با مکان دیگری در برگه است. سبز به الزامات خاص مالک مربوط می‌شود. نارنجی منبع اطلاعات را مشخص می‌کند.
قالب COBie چگونه عمل می کند؟
قالب COBie در یک فایل اکسل به چندین برگه (در نسخه فعلی – 18) تقسیم می‌شود که به طور منطقی یک ساختمان را تقسیم می‌کند. دسته‌های نمونه ممکن است به شرح زیر باشد:
طبقات- ویژگی‌های تمام طبقات پروژه (نام، ارتفاع، ارتفاع نقطه و غیره)
فضا- ویژگی‌های فضا. معمولاً به معنای اتاق‌هایی موجود در یک ساختمان است. ویژگی‌های آن ممکن است نام، شماره، طبقه و غیره باشد.
سیستم- عناصر را با توجه به عملکرد آنها گروه‌بندی می‌کند. سیستم تهویه، زهکشی و غیره.
نوع- اطلاعاتی در مورد انواع تاسیسات موجود در پروژه.
برای مشاهده دقیق تر ظاهر آن، توصیه می‌کنیم برگه COBie را از سایت موسسه ملی علوم ساختمان ایالات متحده دانلود کنید.
اگر پاهایتان سرد شد، خوشحال شوید، لازم نیست همه این برگه‌ها را به صورت دستی پر کنید. خوشبختانه، اکثر توسعه‌دهندگان نرم افزار BIM امکان انتقال اطلاعات COBie را اجرا می‌کنند. علاوه بر این، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار CAFM دقت زیادی دارند تا این برگه‌ها را کاربردی و قابل انتقال به برنامه‌های خود کنند. با این حال، به خاطر داشته باشید که پس از وارد کردن، داده‌ها باید بررسی شوند، زیرا ممکن است سیستم منبع مستقیماً با سیستم هدف ادغام نشود.
خلاصه
در این مقاله، به مبانی مربوط به انتقال اسناد؛ فاز عملیاتی تاسیسات و همچنین امکان استفاده از BIM در آن مرحله پرداختیم. با این حال، فکر می‌کنیم که به نظر نمی‌رسد، فناوری به اندازه کافی برای ایجاد پیوندهای مستقیم بین سیستم‌های BIM و CAFM توسعه یافته باشد. لحظه انتقال داده‌ها از مرحله ساخت به مرحله عملیاتی، هنوز جای آرزوهای زیادی دارد، زیرا نیاز به بارگذاری دستی زیادی دارد و سیستم‌ها خیلی خوب همکاری نمی‌کنند. با این وجود، هر روزه نرم‌افزارهای جدید تولید و علاقه‌مندان به این حوزه در جهت انتقال داده‌ها با کیفیت بیشتر، تلاش بیشتری می‌کنند.
اگر به عنوان مدیر تسهیلات کار می‌کنید یا نظر دیگری دارید، لطفاً از بخش نظرات استفاده کنید یا دیدگاه خود را برای ما در ایمیل بنویسید!