مدلسازی اطلاعات ساخت BIM

در مدلسازی اطلاعات ساخت BIM مخفف Building Information Modeling می‌باشد.

BIM فرآیندی است که در آن با استفاده از نرم‌افزارهای متعدد و آیین‌نامه‌های بین‌المللی می‌توان یک پایگاه اطلاعات واحد از پروژه براساس یک مدل سه بعدی ایجاد کرد. این موضوع به همه ذینفعان پروژه کمک می‌کند تا از مرحله طراحی تا پایان عمر بهره‌برداری یک پروژه به اطلاعات سازمان‎‌یافته دسترسی داشته باشند. البته مزایای استفاده از این فناوری بسیار گسترده است و کل صنعت ساخت و تمامی صنایع وابسته به آن را تحت پوشش قرار می‎‌دهد.

اطلاعاتی که در مدل‏‌های مبتی بر BIM ساخته می‌شوند فقط شامل هندسه سه بعدی نبوده و سایر موارد از قبیل هزینه، زمان اجرا، حجم عملیات و … را شامل می‌شوند. در حال حاضر این فناوری پایه و اساس اجرای صحیح پروژه‌های با کیفیت در سرتاسر دنیاست.

اکنون بهتر است تعریف مدلسازی اطلاعات ساخت را بر اساس آیین‌نامه‌های داخلی و معتبر بین‌المللی مورد بررسی قرار دهیم.

با فناوری BIM روند ساخت پروژه های عمرانی ساده تر شده است.

بیم (BIM) چیست؟

BIM یا مدلسازی اطلاعات ساختمان یک فناوری نوین در صنعت ساخت‌وساز است که به طراحی، ساخت و مدیریت پروژه‌ها با استفاده از مدل‌های سه‌بعدی هوشمند کمک می‌کند. در BIM، تمامی اجزای ساختمان به‌صورت دیجیتالی مدل‌سازی می‌شوند و هر عنصر دارای اطلاعات دقیق و جامعی مانند ابعاد، مواد، هزینه و زمان‌بندی است. این فناوری با یکپارچه‌سازی تمامی رشته‌های مهندسی و معمارانه، امکان همکاری مؤثرتر بین تیم‌های مختلف را فراهم می‌کند و به کاهش خطاها، بهبود کیفیت و افزایش کارایی در تمامی مراحل پروژه منجر می‌شود. BIM تنها یک ابزار طراحی نیست، بلکه یک فرآیند جامع برای مدیریت هوشمندانه پروژه‌های ساخت و ساز است.
با ظهور فناوری BIM، بسیاری از شرکت‌های ساختمانی و مهندسی به تدریج استفاده از نرم‌افزارهای سنتی مانند AutoCAD را کنار گذاشته و به سمت این ابزار پیشرفته و هوشمند روی آورده‌اند. BIM به دلیل امکان یکپارچه‌سازی تمام اطلاعات پروژه و ایجاد مدل‌های سه‌بعدی دقیق، توانسته است کارایی بیشتری نسبت به روش‌های قدیمی مبتنی بر CAD ارائه دهد. این تحول به شرکت‌ها کمک کرده تا پروژه‌ها را با دقت بالاتری مدیریت کرده و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنند. BIM نه تنها آینده صنعت ساخت‌وساز است، بلکه هم‌اکنون بسیاری از شرکت‌های پیشرو در جهان از این فناوری بهره‌مند شده و مسیر پیشرفت خود را هموار کرده‌اند. استفاده از BIM یک گام هوشمندانه به سوی بهبود عملکرد و افزایش بهره‌وری است!

تعریف مدلسازی اطلاعات ساخت BIM طبق سند توسعه فناوری BIM در افق 1404

BIM(Building Information Modeling) مدل اطلاعات ساخت یک بازنمایی دیجیتالی از ویژگی‌های فیزیکی و عملکردی یک ساختمان است. با توجه به اینکه این مدل به عنوان یک منبع اطلاعات در مورد یک ساختمان عمل می‌کند، یک پایه قابل اعتماد برای تصمیم‌سازی در طول چرخه حیات از زمان آغاز برنامه‌ریزی طرح تا پس از بهره‌برداری ساختمان تشکیل می‌دهد.

تعریف مدلسازی اطلاعات ساخت BIM طبق استاندارد PAS1192-2:2013 موسسه استاندارد بریتانیا

فرایند طراحی، ساخت یا بهره‌برداری از یک ساختمان یا مجموعه‌ایی از زیرساخت‌ها با استفاده از اطلاعات اشیاء آن که به صورت الکترونیکی جانمایی شده‌اند.

The process of designing, constructing or operating a building or infrastructure asset using electronic object-oriented information

مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)

مدلسازی اطلاعات ساختمان و مدلسازی اطلاعات ساخت هر دو تحت یک مفهوم کلی به کار می‌روند، اما تفاوت اصلی آنها در گستره کاربردشان است. BIM که به مدلسازی اطلاعات ساختمان اشاره دارد، به‌طور خاص به طراحی، ساخت، و مدیریت اطلاعات مربوط به ساختمان‌ها می‌پردازد. این فناوری تمامی جزئیات مرتبط با یک ساختمان مانند معماری، سازه، و تأسیسات را در بر می‌گیرد. از سوی دیگر، BIM در مقیاس بزرگ‌تر یا مدلسازی اطلاعات ساخت، تمامی پروژه‌های عمرانی را شامل می‌شود و برای انواع مختلف زیرساخت‌ها مانند پل‌ها، تونل‌ها، جاده‌ها و سایر سازه‌های عمرانی به کار می‌رود. به عبارتی، مدلسازی اطلاعات ساخت به صنعت ساخت در معنای کلی‌تری پرداخته و شامل تمامی پروژه‌های مهندسی عمران می‌شود، در حالی که مدلسازی اطلاعات ساختمان به ساختمان به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های این صنعت توجه دارد.

چرا استفاده از مدلسازی اطلاعات ساخت در صنعت ساخت ضروری است؟

استفاده از مدلسازی اطلاعات ساخت (BIM) در صنعت ساخت‌وساز ضروری است زیرا این فناوری امکان مدیریت جامع و یکپارچه پروژه‌ها را فراهم می‌کند و باعث کاهش خطاها، صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها می‌شود. با BIM، تمامی اطلاعات مرتبط با طراحی، ساخت، و نگهداری در یک مدل هوشمند و دقیق ذخیره می‌شود که به تیم‌های مختلف در پروژه اجازه می‌دهد به‌صورت هماهنگ‌تر و مؤثرتر کار کنند. همچنین، BIM با بهبود تجسم سه‌بعدی و تحلیل داده‌ها، ریسک‌های احتمالی را شناسایی کرده و از بروز مشکلات پرهزینه در مراحل اجرایی جلوگیری می‌کند. در دنیای امروز که پیچیدگی و دقت در پروژه‌ها بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد، BIM به عنوان یک ابزار کلیدی برای موفقیت پروژه‌ها و بهینه‌سازی فرآیندها شناخته می‌شود.

هدف از پیاده سازی فرایند BIM

هدف از BIM طبق مبانی و دستورالعمل پیاده‌سازی فرایند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) در پروژه‌های عمرانی

در کشورهای توسعه یافته، بدون شک مفهوم BIM از زمان معرفی آن به خوبی جایگاه خود را در حوزه معماری، مهندس و ساخت وساز (AEC) پیدا کرده است. در حال حاضر اکثر شرکت‌های بزرگ دنیا از BIM در پروژه‌های خود استفاده می‌کنند. به طوری که می‌توان گفت BIM بخشی از فرهنگ استاندارد در صنعت مهندسی و ساخت‌وساز شده است. این واقعیت که نهادهای سیاست‌گذاری در کشورهای توسعه یافته نیز در حال به رسمیت شناختن BIM و تشویق به استفاده از آن در صنعت ساختمان هستند بیانگر این نکته است که BIM به طور انکارناپذیری در حال جایگزینی CAD به عنوان استانداردی بالفعل در صنعت ساخت جهان است.

برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت‌های ملی و جهانی در حوزه مهندس و ساخت وساز و ایجاد درک مشترک بین ذینفعان در پروژه‌های عمرانی و همچنین معرفی و تشویح فرایندهای BIM سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران تهیه و تدوین روش اجرایی و دستورالعمل پیاده‌سازی فرایند مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در پروژه‌های عمرانی را دستور کار خود قرار داده است. هدف غایی در آن است تا بتوان با تغییر در فرایندهای کاری و گردش کار پروژه‌ها ، با رویکردی سیستماتیک به پیاده سازی استراتژیک این فناوری پرداخته و به مزایای حداکثری آن از جمله کاهش هزینه و زمان و افزایش کیفیت در پروژه‌های عمرانی کشور دست یابد.

کاربردهای مدلسازی اطلاعات ساخت BIM

یک مدل اطلاعات ساختمان را می‌توان برای دستیابی به اهداف زیر به کار برد.

نمایش بصری: مدل سه بعدی مجازی را می‌توان با صرف منابع محدود در داخل سازمان و بدون نیاز به برون‌سپاری ساخت.

نقشه‌های اجرایی/ کارگاهی: این نقشه‌ها پس از تکمیل مدل، به سرعت قابل تولید می‌باشند.

بررسی طرح از لحاظ قانونی: سازمان‌های آتش‌نشانی و سایر سازمان‌ها می‌توانند از مدل BIM جهت بررسی تبعیت طراحی از موارد قانونی مربوطه استفاده کنند.

تخمین هزینه‌ها: نرم افزارهای BIM قابلیت تخمین هزینه را دارند. هزینه‌ها به صورت اتوماتیک استخراج می‌شوند و با اعمال هر گونه تغییری در طرح به روز می‌گردند.

تعیین توالی ساخت: از یک مدل BIM می‌توان جهت هماهنگ‌سازی سفارش مصالح، ساخت قطعات و برنامه تحویل کالا برای تمامی اجزای ساختمان استفاده کرد.

تشخیص تعارضات فیزیکی و تداخلات: در مدل سه بعدی تشخیص تعارضات و تداخلات به صورت اتوماتیک صورت می‌گیرد. به عنوان مثال تداخلات میان تاسیسات، سازه، داکت‌ها و دیوارها توسط نرم افزاهای BIM شناسایی می‌گردد.

امکان تحلیل‌های گوناگون: فرآیند مدلسازی اطلاعات ساخت BIM قابلیت بهره‌گیری گسترده از مدل‌ها را به صورت یکپارچه در طیف وسیعی از نرم افزارهای تحلیل فراهم می‌کند.

مدیریت تسهیلات: سیستم‌های BIM براساس اطلاعات گسترده‌ای که در خود ذخیره دارند، قابلیت‌های بهره‌برداری پروژه را افزایش می‌دهند. این قابلیت‌ها شامل جهت بازسازی، برنامه‌ریزی فضاها (جهت توسعه و یا بهبود عملکرد در طول زمان) و عملیات مربوط به تعمیرات و نگهداری هستند.

مزایای استفاده از مدلسازی اطلاعات ساخت BIM

مزیت‌های قبل از ساخت برای مالکان پروژه

1- امکان سنجی احداث طرح

قبل از شروع هرگونه عملیات اجرایی باید امکان سنجی برای اجرای پروژه مورد بررسی قرار گیرد. در فرآیند بیم امکان ارزیابی پروژه به لحاظ هزینه و الزامات کیفی موردنیاز وجود دارد.

2- افزایش عملکرد و کیفیت ساختمان

اگر قبل از احداث پروژه یک مدل دیجیتالی دقیق از آن احداث شود به راحتی می‌توان نیازهای عملکرد و کیفی پروژه را بررسی و نسبت به ارتقا آن تصمیم گیری نمود.

3- بهبود همکاری بین ارکان پروژه

بیم از ابتدا تا انتهای مراحل ساخت به مهندسین پروژه کمک می‌کند تا درک بهتر و یکسانی از شرایط و الزامات پروژه داشته باشند.

منافع طراحی

1- تصویرسازی دقیق‌تر و سریع‌تر از طراحی پروژه

مدل سه‌بعدی تولید شده در فرآیند بیم به سرعت امکان تصویرسازی بخش‌های مختلف ساختمان را فراهم می‌کند.

2- اصلاحات خودکار سطح پایین در مدلسازی‌ها هنگام ایجاد تغییرات در طراحی

در صورت بروز تغییرات کوچک در طراحی پروژه می‌توان به سرعت این تغییرات را اعمال کرد و تمامی نقشه‌ها و احجام به سرعت ویرایش می‌شوند.

3- تولید نقشه‌های دوبعدی دقیق و منسجم در هر مرحله از طراحی

می‌توان نقشه های دوبعدی و دقیق را در هر مرحله از طراحی استخراج کرد. نقشه‌ها کاملا بر یکدیگر منطبق هستند و با استفاده از فرآیند بیم خطاهای مرتبط با تولید نقشه‌های دو‌بعدی به شدت کاهش می‌یابد.

4- همکاری بین رشته‌های مختلف طراحی را تسریع می‌کند

در فرآیند بیم به سرعت طراحی در رشته‌های مختلف بر یکدیگر منطبق می‌گردند و ایرادات و اشکلات احتمالی به سرعت بر طرف می‌شود.

5- کنترل و تایید آسان طرح بر اساس معیارهای اولیه

بیم امکان تجسم سه‌بعدی فضاها و کنترل مساحت آنها و برآورد سریع‌تر هزینه‌ها را فرآهم می‌آورد.

6- استخراج هزینه ساخت در مرحله طراحی

بر اساس بررسی و تخیمن مصالح مصرفی و دستمزد و تجهیزات مورد استفاده برای احداث پروژه به راحتی می‌توان نسبت به تخمین هزینه اجرای طرح اقدام نمود.

7- بهینه‌سازی مصرف انرژی و بررسی ساختمان پایدار

بیم امکان بررسی وضعیت مصرف انرژی ساختمان را بررسی می‌کند و می‌توان نسبت به احداث ساختمانی پایدار در ابتدای پروژه اطمینان حاصل کرد.

مزایای ساخت و نصب

1- استفاده از مدل اولیه به عنوان مبنایی برای اجزاء پیش‌ساخته

بر اساس مدل اولیه می‌توان به راحتی تهیه اجزاء پیش‌ساخته را قبل از شروع مراحل ساخت برنامه‌ریزی کرد.

2- عکس‌العمل سریع به تغییرات طراحی

مدل به راحتی تغییرات احتمالی را می‌پذیرد و نقشه‌ها و مدارک اجرایی به سرعت به روز رسانی می شوند.

3- یافتن خطاها و مواردی که باید از طراحی حذف شوند قبل از شروع ساخت

در فرآیند بیم از آنجاییکه مدل سه بعدی مبنای تهیه نقشه‌های دو بعدی می‌باشند. خطاهای ناشی از وجود نقشه‌های دو بعدی به آسانی حذف می‌شوند.

4- یکپارچه کردن برنامه طراحی و برنامه ریزی ساخت

با استفاده از مدل سه‌بعدی به راحتی می‌توان برنامه ساخت را بر اساس تنظیم بسته‌های کاری تدوین کرد. بسته‌های کاری به دقت تنظیم می‌شوند و در بعد چهار بیم با ترتیب و توالی درست کنار هم قرار می‌گیرند.

5- اجرای بهتر تکنیک های خوب در ساخت و ساز

بیم در برنامه‌ریزی دقیق و اجرای تکنیک‌های ساخت و ساز بسیار کمک می‌کند. با استفاده از این فناوری می‌توان از به موقع رسیدن مصالح، تجهیزات و نیروی انسانی اطمینان حاصل نمود.

مزایای پس از ساخت

1- راه اندازی تاسیسات و دریافت اطلاعات مربوط به این بخش آسان می‌شود.

اطلاعات تاسیسات که در حین اجرا از طرف پیمانکاران این بخش ارائه می‌شود به مدل سه بعدی پیوند داده می‌شوند و برای بهره‌برداری صحیح در اختیار بهره‌برداران پروژه قرار می‌گیرد.

2- مدیریت و بهره‌برداری بهتر از تاسیسات

از گرافیک و مدل سه‌بعدی تاسیسات و اطلاعاتی که در این مدل وجود دارد می‌توان در بهره‌برداری صحیح از پروژه استفاده نمود.

10 مزیت بزرگ استفاده از BIM در فرایند ساخت بر اساس سایت Autodesk :

1- بهبود همکاری و ارتباطات در محل احداث پروژه

مدل‌های دیجیتال BIM امکان اشتراک‌گذاری، هماهنگ‌سازی و ویرایش کردن را به راحتی میسر می‌سازند. در حالی که مجموعه‌ نقشه‌های کاغذی هستند این امکان را ندارد. دسترسی ابری به تیم‌های پروژه اجازه می‌دهد تا دفتر طراحی را به محل اجرای پروژه بیاورند. آنها به راحتی می‌توانند نقشه‌ها و مدل را در محل احداث پروژه بر روی دستگاه‌های تلفن همراه خود در اختیار داشته باشند. آنها اطمینان حاصل می‌کنند که در هر زمان به اطلاعات به روز‌شده‌دسترسی دارند. این موضوع به همه ذینفعان پروژه یک دید وسیع‌تری را خواهد بخشید.

2- مدل بر پایه تخمین هزینه‌ها

خیلی از شرکت‌های ساخت‌و‌ساز می‌توانند با استفاده از مدلی که بر پایه تخمین هزینه‌های ساخت توسعه پیدا کرده است، جریان نقدینگی مورد نیاز برای احداث پروژه را برآورد کنند (این مورد به عنوان بعد پنجم BIM شناخته می‌شود). با استفاده از نرم‌افزارهایی که در فرایند BIM از آنها استفاده می‌شود براورد احجام و تخمین هزینه‌ها به راحتی امکان‌پذیر شده‌و می‌توان بر روی عوامل با ارزش بالاتر مانند فاکتورهای کاهش ریسک تمرکز کرد.

3- تجسم پروژه‌ها پیش از ساخت

با استفاده از BIM می‌توانید کل پروژه را پیش از ساخت برنامه‌ریزی و تجسم کنید. شبیه‌سازی‌های سه بعدی این امکان را به شما می‌دهد تا فضاهایی را که پس از ساخت پروژه خواهید داشت به صورت دقیق تجسم کنید. و در صورتی که تغییراتی در نظر دارید، قبل از ساخت پروژه در آن اعمال کنید. این موضوع تغییرات پرهزینه و زمان‌بری را که ممکن است پس از ساخت پروژه ایجاد شود به حداقل می‌رساند.

4- تطابق بهتر و تداخل‌یابی

BIM به شما این امکان را می‌دهد که پیمانکاران جزء را بهتر با یکدیگر هماهنگ کنید. همچنین هر گونه تداخل تاسیسات با سایر بخش‌ها را قبل از ساخت‌و‌ساز شناسایی کرده و آنها را برطرف نمایید. با اجتناب از تداخل، میزان دوباره‌کاری برای هر بخش کاهش می‌یابد. در واقع با BIM می‌توان قبل از ساخت پروژه را برنامه‌ریزی کرد.

5- کاهش ریسک و کاهش هزینه

مطالعات نشان می‌دهد که 75 درصد از شرکت‌هایی که BIM را پذیرفته‌اند بازدهی مثبت داشته و سرمایه‌ آنها افزایش پیدا کرده است. BIM می‌تواند به روش‌های بیشماری در هزینه‌های شما صرفه‌جویی کند. همکاری نزدیکتر با پیمانکاران جزء،‌کاهش تغییرات در شرح کار آنها باعث کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از مطرح شدن ادعا را خواهد داشت. اشراف به شرایط پروژه قبل از شروع ساخت کاهش ضایعات و مواد بلااستفاده را به همراه خواهد داشت. عناصر پیش‌ساخته را می‌توان به راحتی در محل پیش‌بینی‌شده‌نصب کرد. هزینه‌های نیروی کار به منظور مستند‌سازی با ارتباطات درست کاهش می‌یابد.

با توجه به اینکه اعضای تیم از یک محل واحد به اطلاعات پروژه دسترسی دارند خطر استفاده آنها از اطلاعات قدیمی کاهش می‌یابد. اطمینان از در دسترس بودن اطلاعات مناسب در زمان مناسب برای تکمیل یک پروژه با کیفیت و موفق حاصل می‌شود.

6- بهبود زمان‌بندی اجرای پروژه

همانطور که بسیاری از فواید BIM باعث صرفه جویی در هزینه ها میشود از زمان اجرای پروژه نیز می‌کاهد. BIM این امکان را فراهم می‌کند تا طراحی و مستند‌سازی همزمان انجام شوند. و اطلاعات اسناد به راحتی تغییر کند و با اطلاعات جدید پروژه و شرایط سایت سازگار شوند. برنامه‌های زمان‌بندی را می‌توان با دقت بیشتری تهیه کرد و بین آنها و اطلاعات پروژه ارتباط پیدا کرد.

7- افزایش بهره‌وری در پروژه با استفاده از بخش‌های پیش‌ساخته

با استفاده از اطلاعات دقیقی که فناوری BIM از پایگاه‌داده‌واحد در نقشه‌های تولید‌شده‌خود ارائه می‌دهد، می‌توان بخش قابل توجهی از پروژه را به صورت پیش‌ساخته در کارخانه یا کارگاه‌های خارج از محل پروژه آماده کرد. پیش‌ساخته کردن بخش‌هایی از پروژه به افزایش سرعت اجرا و کاهش هزینه‌های ساخت بسیار کمک می‌کند.

8- ایمنی بیشتر در محل پروژه

BIM می٬تواند با مشخص کردن خطرات قبل از اجرا به بهبود ایمنی پروژه کمک کند. با تجسم مراحل ساخت و برنامه‌ریزی فرایندهای ساخت خطرات فیزیکی به شدت کاهش می‌یابد.

9- ارتقا کیفیت در صنعت ساخت

استفاده از مدل‌های هماهنگ‌شده به افزایش کیفیت ساخت کمک می‌کند. پایگاه‌داده‌واحد در تمام مراحل اجرای پروژه‌به سازندگان کمک می‌کند تا بیشتر همکاری کنند و تصمیمات فنی صحیحی اتخاذ کنند. روشهای بهینه ساخت یک پروژه قبل از اجرا انتخاب می‌شوند. همچنین با استفاده از تجسم سه بعدی، زیبایی طرح به راحتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. و از جریان انتقال صحیح نور و سایر آیتم‌های مهم در طراحی معماری اطمینان حاصل می‌شود.

10- ساده‌سازی مدیریت تعمیر و نگهداری

اطلاعاتی را که BIM در طول فرایند طراحی و ساخت جمع آوری می‌کند در زمان واگذاری پروژه به بهره بردار نهایی بسیار سودمند خواهد بود. زیرا بهره‌بردار نهایی از تمامی جزئیات در پروژه به راحتی مطلع‌شده و با افزایش کیفیت فرایند تعمیر و نگهداری می‌تواند در عمر بهره برداری پروژه بیفزاید.

تعریف سطوح مدلسازی اطلاعات ساخت BIM

تعریف سطوح BIM طبق سند توسعه فناوری BIM در افق 1404

سطوح BIM (BIM Levels): نمایانگر میزان همکاری بخش‌های مختلف تاثیرگذار در پروژه با یکدیگر می‌باشد.

سطح صفر تا دو

سطوح صفر BIM (BIM 0 Levels): نقشه‌های دو بعدی طراحی شده‌با کامپیوتر تنها برای اطلاعات تولید، استفاده‌می‌شوند. خروجی‌ها و توزیع آنها، به صورت کاغذی و یا چاپ الکترونیکی و یا ترکیبی از آنها انجام می‌پذیرد.

سطوح یک BIM (BIM 1 Levels): این سطح عموما شامل ترکیبی از طراحی‌های کامپیوتری سه بعدی برای تصویر کلی کار و نقشه‌های دوبعدی برای مدارک قانونی و اطلاعات تولید می‌شود. تبادل الکترونیکی داده‌ها از طریق یک محیط اشتراک‌داده عمومی (CDE) انجام می‌پذیرد.

سطوح دو BIM (BIM 2 Levels): این سطح به معنای همکاری مشترک تمامی بخش‌ها است. هر بخش و سازمان از مدل‌های سه بعدی رایانه‌ایی که الزاما یک مدل مشترک نیستند، استفاده می‌کنند. همکاری از چگونگی تبادل اطلاعات بین بخش‌های مختلف ناشی می‌شود. اطلاعات طراحی در قالب یک الگوی عمومی به مشترک می‌شود. سازمان‌ها را برای دستیابی به یک الگوی BIM یکنواخت و انجام کنترل‌های ضروری بر آن، قادر به ادغام این اطلاعات خود می‌سازد. در نتیجه، هر نرم افزار طراحی یارانه‌ایی که سازمان‌ها و بخش‌های زیربط به کار می‌برند بایستی قادر به تولید یکی از فرمت‌های فایل‌های مشترک باشد.

سطح سه

سطوح سه BIM (BIM 3 Levels): این سطح که هم اکنون به عنوان هدف نهایی در نظر گرفته می‌شود به معنای همکاری کامل میان تمام بخش‌هاست. که با بهره‌گیری از یک مدل پروژه مشترک در یک مجموعه متمرکز انجام می‌پذیرد. تمامی بخش‌ها و گروه‌های درگیر می‌توانند به یک مدل دسترسی داشته و آن را اصلاح نمایند. و منفعت این کار برطرف ساختن‌آخرین خطر تضاد اطلاعات است. این سطح به عنوان ” BIM باز” (Open BIM) شناخته می‌شود.

ابعاد مدلسازی اطلاعات ساخت BIM

بعد سوم و چهارم BIM

با توجه به الزامات و پیچیدگی هر مرحله از پروژه، پارامترهای خاصی به اطلاعات موجود در BIM اضافه می‌شود. فناوری مدلسازی اطلاعات ساخت BIM موارد اضافه شده‌را به عنوان ابعاد BIM معرفی می‌کند. این موضوع یکی از مهمترین مفاهیم در فناوری BIM می‌باشد.در عصر حاضر، فناوری BIM دارای 7 بعد به شرح ذیل می‌باشد.

بعد سوم BIM: بعد سوم اولین بعدی است که در فناوری BIM به عنوان بعد اطلاعاتی از آن یاد می‌شود. بعد سوم BIM علاوه بر مدلسازی سه بعدی، اطلاعات هر یک از المان‌ها را نیز در نظر می‌گیرد. اطلاعات بخش جدا نشدنی از فرایند BIM می‌باشد.

بعد چهارم BIM: بعد چهارم با افزودن یک بعد جدید، یعنی زمان به بعد سوم ایجاد می‌شود. اطلاعات مربوط به زمان اجرای المانها به تشریح اینکه چه مدت برای تکمیل پروژه زمان لازم است و روند تکمیل پروژه چگونه است کمک می‌کند. وارد کردن پارامتر زمان به مدل سه بعدی به ما کمک می‌کند تا در مراحل بعدی بتوان جریان نقدینگی مورد نیاز برای اجرای پروژه را برآورد کرد.

بعد پنجم و ششم و هفتم BIM

بعد پنجم BIM: بعد پنجم هزینه می‌باشد. در این بعد قیمت روز خرید مصالح، نیروی انسانی و ماشین آلات و تجهیزات به مدل BIM اضافه می‌شود. بنابراین می‌توانیم یک آنالیز قیمت درست از پروژه داشته باشیم.

بعد ششم BIM: بعد ششم به تحلیل انرژی و ساخت ساختمان‌های سبز می‌پردازد. در این بعد مصرف انرژی ساختمان بهینه می‌شود و میزان آلایندگی آن برای دستیابی به استاندارد ساختمان‌های سبز کنترل می‌گردد.

بعد هفتم BIM: بعد هفتم مدیریت تعمیر و نگهداری می‌باشد. در این بعد مباحث مربوط به تعمیر و نگهداری ساختمان مخصوصا برای پروژه‌هایی که کاربری عمومی دارند مورد بررسی قرار می‌گیرد. ساختمان‌هایی مانند بیمارستان، مترو، مدرسه، دانشگاه و … که قرار است طی سالیان متوالی مورد بهره‌برداری قرار گیرد می‌بایست دارای برنامه صحیح تعمیر و نگهداری باشند.

سطح نمایش جزئیات LOD

LOD مخفف Level Of Development یا سطح توسعه جزئیات می‌باشد. این آیتم سطح مدلسازی و نمایش عناصر در مدهای مبتی بر BIM را مشخص می‌کند. برای اینکه یک پروژه با موفقیت اجرا شود، همه باید به یک زبان مشترک صحبت کنند. زیرا تفاوت درک باعث ایجاد مشکل می‌شود. LOD راهی است که در آن همگی می‌توانند با یک زبان مشترک نیازهای خود را در پروژه به یکدیگر منتقل کنند. به طور کلی فرایند BIM دارای 6 سطح LOD به شرح ذیل می‌باشد.

تعریف سطح جزئیات مدل LOD طبق سند توسعه فناوری BIM در افق 1404

این سطح نشان‌دهنده میزان کار یا میزان سطح جزئیات مدل است و در دو قسمت مدل و اطلاعات کاربرد دارد و با یک عدد سه رقمی ( معمولا بین 100 تا 500 ) شناخته می‌شود.

تعریف سطح جزئیات مدل LOD طبق استاندارد PAS1192-2:2013 موسسه استاندارد بریتانیا

شرح محتوای گرافیکی مدل‌ها در هر یک از مراحل تعریف شده ،‌برای مثال در محدوده خدمات (CIC)

Description of graphical content of models at each of the stages defined for example in the CIC Scope of Services

LOD100 – LOD300 سطوح مختلف LOD

LOD 100 (مفهوم): این سطح برای طراحی مفهومی می‌باشد به طوریکه عناصر مدل را به صورت گرافیکی با اشکال و نمادهای عمومی نشان می‌دهد. و هیچ هندسه فیزیکی واقعی ندارند.

LOD 200 (هندسه تقریبی): این سطح عناصر مدل را به صورت گرافیکی با مشخصات، مقادیر، اندازه، شکل، مکان و جهت تقریبی نشان می‌دهد. اطلاعات غیر گرافیکی نیز ممکن است به عناصر مدل متصل شود، اما جزئیات خاصی ندارد.

LOD 300 (هندسه دقیق): سطحی است که در آن مدل دارای کمیت، اندازه، مکان، جهت‌گیری دقیق، با جزئیات ساخت، مونتاژ و اطلاعات نصب است. اطلاعات موجود در مدل های LOD 300 را می توان در مرحله ساخت پروژه مورد استفاده قرار داد.

LOD500 – LOD350 سطوح مختلف LOD

LOD 350 (هندسه دقیق با اتصالات): عناصر LOD 350 حاوی اطلاعات مشابه LOD 300 هستند، اما شامل اتصالات با سایر اجزای ساختمان نیز می‌باشند. این سطح نحوه تعامل یک سیستم با سایر سیستم‌های ساختمان را نشان می‌دهد.

LOD 400 (ساخت): سطحی است که اطلاعات کامل ساخت و مونتاژ را می توان استخراج کرد. به عبارت دیگر، جزئیات و اطلاعات موجود در عناصر LOD 400 را می توان به طور مستقیم به تامین کنندگان برای ساخت اجزای ساختمانی تحویل داد.

LOD 500 (چون ساخت): این سطح از مدل دارای تمام هندسه و اطلاعات مناسب برای پشتیبانی از عملیات تعمیر و نگهداری در کل چرخه حیات پروژه خواهد بود. ، این سطح از فناوری BIM تمامی اطلاعات عناصری که تهیه، ساخت و نصب آنها تمام است، را در اختیار بهره‌برداران نهایی قرار می‌دهد. این اطلاعات شامل مواردی مانند شماره مدل، تولید، تاریخ خرید و سایر موارد می‌باشد.

نرم افزارهای بیم (ابزارهایی که از مدلسازی اطلاعات ساخت پشتیبانی می‌کنند)

نرم افزارهایی که از فرآیند بیم پشتیبانی می‌کنند به شرح زیر می‌باشد.

• Autodesk’s Revit
• Bentley System
• ArchiCAD
• Vectorworks
• Tekla Structures
• AutoCAD – Based Applications
• Autodesk’s Navisworks
• SketchUp
• BIM 360
• Graphisoft
• Autodesk Civil 3D
• Trimble